Oorlog en Vrede Collectiegids
In het spectrum van archieven en collecties van het IISG neemt de anti-oorlogs-beweging een grote plaats in. De massale aanwezigheid van archieven van de vredesbeweging is eenvoudig te verklaren vanuit de talrijke dwarsverbanden die van oudsher tussen linkse groeperingen, actie-comité's en de vredesbeweging bestonden.
Antimilitarisme werd van oudsher gedragen door religieuze groeperingen als doopsgezinden en quakers. De marxistische arbeidersbeweging van de 19de en vroeg-20ste eeuw omarmde het antimilitarisme in een gezamenlijke strijd tegen imperialisme en kapitalisme. Sinds die tijd vormden zich telkens weer nieuwe vredesorganisaties op grond van conflicterende inzichten over geweld en geweldsmonopolie. Kort samengevat komen deze inzichten neer op:
- Principiële afwijzing van alle geweld, dus ook dienstweigering
- Aanvaarding van geweld, maar alleen te gebruiken voor 'goede doelen', zoals de omverwerping van het kapitalisme door een volksleger
- Streven naar internationale rechtsorde als middel ter voorkoming van oorlog
Al deze groeperingen zijn vertegenwoordigd in de archieven op het IISG, waaronder, om slechts de grootste te noemen, de Internationale Antimilitaristische Vereeniging, de War Resisters International, de World Council of Peace.
Andere archieven op het IISG hebben op enigerlei wijze een verband met een van de twee wereldoorlogen. Het betreft persoonlijke herinneringen aan, bijvoorbeeld, concentratiekampen of interneringskampen voor krijgsgevangenen, brieven geschreven vanuit gevangenschap, archieven organisaties van oorlogsinvaliden of oud-verzetsstrijders, van linkse groeperingen in de illegaliteit, stukken over de opvang van vluchtelingen en discussies over de inrichting van de naoorlogse maatschappij zoals Neu Beginnen. Een recente aanwinst is de in 2015 geordende collectie over Amerikaanse GI's en deserteurs ten tijde van de Vietnamoorlog.
Alle archieven en collecties met betrekking tot de wereldoorlogen en universele vredesinitiatieven zijn hier onder in lijsten bijeengebracht. Klik op de archiefnaam voor meer informatie.
Deze gids bestaat uit de volgende onderdelen:
- Eerste Wereldoorlog Wereldwijd (Engelse tekst)
- TweedeWereldoorlog Wereldwijd (Engelse tekst)
- Vredesbeweging Wereldwijd (Engelse tekst)
- Oorlog Nederland
- Vredesbeweging Nederland
- Dienstweigering Nederland
Boeken, periodieken en beeld- en geluidmateriaal over de thema's Oorlog en Vrede zijn te vinden via de IISG catalogus.
