DIJKSTRA, Johannes

Johannes Dijkstra

secretaris van het Friesch Comité van de Volkspartij, is geboren te Vrouwenparochie (Fr.) op 9 september 1854 en overleden te Wynaldum op 30 oktober 1917. Hij was de zoon van Sybe Johannes Dijkstra, landarbeider, en Trijntje Jacobs Ronda. Op 29 september 1886 trad hij in het huwelijk met de Wytske van der Hoek, die al een dochter had. Pseudoniemen: J.D.Sz., Szn.

Dijkstra was eerst landarbeider, maar kreeg door zijn zwakke gezondheid een lichaamsgebrek (hoge rug). Door zeifstudie, privaat- en normaalschoollessen onderwijzer geworden werkte hij te Witmarsum, Bovenkarspel en Enkhuizen. In 1879 werd hij onderwijzer te Leeuwarden aan school 8, een armenschool. Hier bleef hij tot hij, om gezondheidsredenen, ontslag moest nemen. In 1906 kreeg hij verlof en onderging een rustkuur te Lunteren.

Dijkstra, die uit eigen ervaring het arbeidersleven kende, was evenals zijn vriend Vitus Bruinsma Multatuliaan, anti-kerkelijk en anti-godsdienstig. Hij was een idealist die met grote trouw als secretaris de Friesche Volkspartij (juli 1887-augustus 1894) heeft gediend. Noch als spreker noch als schrijver trad hij op de voorgrond. Terwijl hij in 1887 voor de verkiezing van Domela Nieuwenhuis had geijverd, werd hij tenslotte een bestrijder van de Sociaal-Democratische Bond (SDB) die volgens hem enkel verwarring zaaide. Hij ging in augustus 1894, toen de Volkspartij de band met de SDB niet doorsneed, met A. Rauwerda uit het bestuur. Noch van de Nederlandsche Volkspartij noch van de SDAP werd hij lid. Hij koos bewust voor een provinciale aanpak en een socialisme dat van onder op moest komen. De drankbestrijding, de landnationalisatie en ook het werk van de Middernachtzending hadden zijn liefde. Hoewel hij een man was die scherp kon zijn, was hij toch om zijn karakter en didactische gaven bij vriend en tegenstander geacht.

Publicaties: 

De Volkspartij in Friesland' in: Almanak voor de Volkspartij in Friesland, 1892, 3-10; enige artikelen in het Friesch Volksblad.

Literatuur: 

In Memoriam' in: Leeuwarder Courant 31.10.1917; T. van der Wal, Op zoek naar een nieuwe vrijheid (Leiden 1972); J. Frieswijk, Socialisme in Friesland (Amsterdam 1977); J.J. Kalma, 'Een onbekende, belangrijke groepsfoto (1896)' in: Leeuwarder Courant, 30.7.1977; J. Frieswijk, J.J. Kalma, Y. Kuiper (red.), Ferdinand Domela Nieuwenhuis. De apostel van de Friese arbeiders (Drachten/Leeuwarden 1988).

Portret: 

J. Dijkstra, uiterst links, daarnaast H. Oosterling, W.P. Zeilmaker en G.Tj. Wieberdink, 1896, Provinciale Bibliotheek van Friesland (Leeuwarden)

Handtekening: 

Huwelijksakte van Dijkstra/van der Hoek dd. 29 september 1886. Archief 30-32, reg.nr. 2074, akte 157; akteplaats Leeuwarden. Als bruidegom.

Auteur: 
J.J. Kalma
Oorspronkelijk gepubliceerd in: 
BWSA 1 (1986), p. 35-36
Laatst gewijzigd: 

18-4-2015 (geboorteplaats en achternaam echtgenote aangepast)